Op 5 januari jl. heeft de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de Agenda Lokale Democratie aan de Tweede Kamer aangeboden. Met deze agenda wil de minister een eerste aanzet doen voor een brede discussie over een vitale(re) lokale democratie.

In de agenda worden twee mogelijke wetswijzigingen aangekondigd, namelijk een Experimentenwet en een wet ter verankering van buurtrechten. Deze voorstellen zullen hieronder kort beschreven worden.

Experimentenwet

In de Experimentenwet zal een aantal specifiek in de wet aangewezen gemeenten in staat stellen om gedurende een vooraf vastgestelde periode te experimenteren door af te wijken van bepaalde wettelijke regels die nu als belemmerend worden ervaren. De gedachte is dat innovatieve, lokale initiatieven van burgers, maatschappelijke instellingen en bedrijven niet onnodig belemmerd moeten worden door landelijke wet- en regelgeving. De Experimentenwet kan zowel betrekking hebben op sectorale wetten (zoals de Drank- en horecawet) als organieke wetten (zoals de Gemeentewet).

De minister en de VNG zullen nu eerst gaan inventariseren op welke wettelijke terreinen experimenten wenselijk zijn en welke gemeenten daarvoor in aanmerking kunnen en willen komen. Daarna zal het wetsvoorstel aan de Tweede Kamer worden aangeboden.

Verankering buurtrechten

De ontwikkeling van buurtrechten is een manier om burgers een formeel recht op participatie te geven. De wettelijke verankering van buurtrechten is, volgens de minister, nodig omdat in het huidige systeem de participatie van burgers vaak erg vrijblijvend is en dit soms frustrerend is voor deze burgers.

De minister denkt concreet aan de volgende buurtrechten:

• een buurtcollectief mag meedoen in aanbestedingen
  (in de agenda aangeduid als ‘ het recht om de gemeente uit te mogen dagen’);
• de buurt mag als eerste bieden op vrijgekomen gronden en vastgoed
  (‘het recht op maatschappelijk land- en vastgoed’);
• het recht op een buurtplan
  (het buurtcollectief maakt een plan voor buurtontwikkeling); en
• het recht op informatie of het recht op ambtelijke ondersteuning.

De minister zal eerst met de VNG gaan inventariseren welke behoeften bij gemeenten bestaan ten aanzien van buurtrechten. Daarbij zal worden gekeken naar de meerwaarde van deze buurtrechten en het op een effectieve manier vorm en inhoud geven ervan. Mede op basis hiervan zal de minister in de tweede helft van 2015 een standpunt formuleren over het versterken van de participatiemogelijkheden, inclusief de buurtrechten.

Afronding

De Agenda Lokale Democratie is op dit moment nog ‘slechts’ een beleidsdocument. De wetsvoorstellen zijn nog niet bij de Tweede Kamer ingediend. Is deze vermelding op dit juridische blog daarom voorbarig? Naar mijn mening niet: als u concrete ervaringen heeft met knellende landelijke wet- en regelgeving is dit juist het moment om dit aan te geven binnen uw gemeente of de VNG. Zo kunt u concreet bijdragen aan de inhoud van de naderende Experimentenwet.

Het bericht ‘Experimenteren met de lokale democratie‘ is een bericht van Stibbeblog.nl.

Annemarie Drahmann
Alle posts van Annemarie Drahmann